«زیارت از ریشه ی زَور است. اصل این واژه به معنای میل و عدول از چیزی است. زائر را از آن جهت زائر می گویند که وقتی به زیارت تو می آید از غیر تو عدول می کند و رو بر می گرداند.
زائر حقیقی از غیر مزور (زیارت شده) جدا گشته و به سوی او رو می آورد؛ این جدا شدن تنها نباید ظاهری و مادی باشد بدین معنا که فقط از محیط زندگی خود جدا شده، به سوی محبوب حرکت کنیم؛ بلکه باید قلب را از ماسوای مزور، جدا کرده و از هر چه دوست ندارد رو بر گردانده، به سوی او رو کنیم.
اصل زیارت، توجه به مقام مزور، تأمل در متن زیارت نامه و تلاش در تهذیب و تزکیه نفس، می تواند در ایجاد سنخیت و تتمیم و تکمیل آن کمک کند.» (1)
رفتن به مشاهد مشرفه از جمله حرم شریف رضوی، از توفیقاتی است که خداوند به شما دوست عزیز عنایت کرده است؛ منتهی باید توجه داشت که زائر، در طول زندگی با پرهیز از آنچه که موجب ناخشنودی مزور است اجتناب و به آنچه مایه ی رضایت اوست عمل کند.
لازمه ی این حالت این است که وقتی انسان به زیارت یکی از ائمه ی اطهار (علیهم السلام) می رود، به خود تلقین کند و باور داشته باشد که آن امام معصوم، زنده، حی و ناظر بر اعمال تک تک زائران است و مهمترین نکته اینکه او از درون وجود ما آگاه است و بر همه ی زوایای وجودی ما احاطه داشته، آنرا می بینند.
زیارت، یعنی در مقابل آینه قرار گرفتن و عیبهای خویش را جستجو کردن و خود را همچون آینه شفاف و زلال کردن.
زیارت به معنای تجلیل و تکریم مزور، بخاطر داشتن صفات و کمالات عالی و قصد همرنگ و هم سنخ شدن با آن وجود نورانی است.
کسب معرفت و شناخت نسبت به امام، از جمله نکات مهمی است که می بایست در زیارت رعایت شود. البته مراد از معرفت تنها شناخت شناسنامه ای نیست و مهم شناخت مقام ولایت و عصمت اهل بیت (ع) است.
این معرفت به دو صورت حاصل می شود:
1– معرفت نظری و واقعی امام به این است که نسبت به مقام ولایت و منزلت امام شناخت پیدا کنیم. بدانیم که او واسطه ی فیض است؛ در همه ی زوایای زندگی ما حضور دارد و خلیفه ی الهی است و... لذا بهترین زیارت نامه ای که این شناخت را در حد اعلی به ما میدهد، زیارت جامعه ی کبیره است.
برخی از بزرگان بر خود واجب کرده بودند، هر شب زیارت جامعه ی کبیره را بخوانند. البته خواندن با توجه و دقت به مضامین زیارت نامه، بهره و ثمره ی مثبت میدهد.
2– مرتبه بعدی معرفت عملی و متابعت از امام است. یعنی حرکت قدم به قدم در پشت سر امام و الگو قرار دادن امام، نسبت به تمامی حرکات و سکنات زندگی؛ نه جلوتر از آنها حرکت کنیم، که در این صورت گمراهیم؛ نه از آنها عقب بمانیم تا گرگها ی هوا و هوس، پاره پاره مان کنند؛ بلکه قدم به قدم پشت سر آنها حرکت کنیم؛ «فالراغب عنکم مارق و اللازم لکم لاحق و المقصر فی حقکم زاهق» (2)
به فرموده ی بزرگان: «چنین آگاهی و معرفت به مقام و منزلت امام می تواند زمینه ی اطاعت و تسلیم در مقابل اوامر و نواهی مزور، را – که همان فرمان خداست – فراهم کند. امام صادق (علیه السلام) از فضیلت زیارت عارفانه ی امام رضا (علیه السلام) سخن گفت. حمزة بن حمران پرسید: قربانت گردم منظور از معرفت حق او چیست؟ فرمود: این که بداند او واجب الا طاعة، غریب و شهید است [و برای تبلیغ دین، هدایت مردم و پایداری و استقامت در راه حق غریبانه به شهادت رسیده است.] … » (3)
وقتی ما با یقین و معرفت به «واجب الاطاعه بودن امام»، او را زیارت کنیم، بنابراین از دستوراتش اطاعت و از نواهی او دوری و اجتناب می کنیم.
لذا زائر با معرفت، پس از زیارت، به عهد و میثاقهایی که با امامش بسته، عمل می کند و بدین ترتیب گام به گام به او نزدیک می شود؛ چرا که می داند امام به گردن او حقوقی دارد.
امام علی (علیه السلام) می فرمایند: «واما حقی علیکم فالوفاء بالبیعة و النصیحة فی المشهد و المغیب و الاجابة حین ادعوکم و الطاعة حین آمرکم. حقی که من بر شما دارم این است که:1– به بیعتی که با من بستید وفادار باشید. 2– در نهان و آشکار ناصح من باشید. 3– هنگامی که شما را فرا خواندم اجابت کنید. 4– وقتی شما را به کاری دستور دادم، فرمان ببرید.» (4)
رعایت آنچه ذکر شد، در زیارت کریمه ی اهل بیت، حضرت معصومه (سلام الله علیها) نیز، لازم و ضروری است؛ زیرا ایشان نیز از قداستی ویژه برخوردارند و الگوی مردان و زنان، می باشند.

دوست عزیز
امیدوارم زیارتی توأم با معرفت، داشته باشی و در هر حالی آن ذوات نورانی را الگوی خویش قرار دهی.
پیروز باشی.
-------------------------------
(1) علامه جوادی آملی / ادب فنای مقربان / ج 1 / ص 23
(2) زیارت جامعه کبیره
(3) علامه جوادی آملی / فنای مقربان / ج 1 / ص 47
(4) نهج البلاغه / خطبه ی 34 بند 9 و 10